10 نکته حیاتی در مورد سکته قلبی
1- سکته قلبی چگونه رخ می دهد؟
سکته قلبی (انفارکتوس) یکی از مهمترین اورژانسهای سلامت است. انفارکتوس وضعیتی است که در آن خونرسانی به بخشی از عضله قلب متوقف و بافت آن ناحیه دچار مرگ میشود. برای توضیح بیشتر در این مورد ابتدا باید با ساز و کار قلب آشنا شوید. قلب را میتوان به دو قسمت چپ و راست تقسیم کرد. بخش چپ قلب حاوی بطن چپ و دهلیز چپ است و وظیفه مهمتری را نسبت به بخش راست قلب ایفا میکند. درواقع بطن چپ تقریبا 80 درصد از بافت قلب را تشکیل میدهد. بخش راست قلب، خون استفادهشده را از بدن میگیرد و به ریه میفرستد تا در آنجا تصفیه شود. پس از آن خون از ریه به بخش چپ قلب جریان مییابد و از آنجا به کل بدن پمپاژ میشود.
قلب دارای 3 رگ اصلی است که یکی از مهمترین آنها در بخش چپ قلب قرار دارد. سکته زمانی اتفاق میافتد که هر یک از این رگها دچار تنگی و انسداد شوند. عامل این تنگی، پلاکهایی هستند که به مرور زمان بر اثر عوامل مختلف روی دیواره داخلی رگ تشکیل میشوند. محتویات پلاک از 70 تا 80 درصد چربی و بقیه آن از گلبولهای سفید و سلولهای خونی تشکیل میشود. روی پلاک، پوستهای قرار دارد که معمولا نازک است. اگر تنگی رگ بیش از 50 درصد باشد، احتمال پاره شدن پوسته پلاک بالا میرود. با پاره شدن این پوسته، محتویات آن بیرون میریزد و رگ را میبندد. در این وضعیت، خونرسانی به عضله قلب مختل میشود و سکته اتفاق میافتد.
2- علائم و تظاهرات سکته قلبی کداماند؟
اولین علامت سکته قلبی، درد سینه است. البته خیلی از دردهای سینه منشاء قلبی ندارند. برای مثال اگر درد فقط در ناحیه محدودی از سینه احساس شود و با فشار افزایش یابد یا به صورت لحظهای و خنجری ایجاد شود، نشانه سکته قلبی نیست. همچنین درد سینه در افراد جوان بهخصوص خانمهای جوان اغلب منشاء قلبی ندارد. افرادی که دچار درد قلبی میشوند معمولا برای نشان دادن آن، دست خود را مشت میکنند و روی سینه چپ قرار میدهند.
درد این افراد عمقی و طولانی است، نه موضعی و کوتاهمدت. درد قلبی معمولا بیش از 5 دقیقه طول میکشد و حتی گاهی به ناحیه گردن، فک، دندانها و دستها انتشار پیدا میکند. برخلاف تصور عموم، درد قلبی نهتنها میتواند به دست چپ منتشر شود، بلکه دست راست را هم میتواند تحتتاثیر قرار دهد. درواقع این درد میتواند به هر ناحیهای از بالای ناف تا فک منتشر شود. البته بعضی از افراد مثل بیماران دیابتی ممکن است اصلا درد سکته یا گرفتگی رگ را احساس نکنند و آن را با علائم دیگری مثل تنگی نفس و عرق سرد تجربه کنند. به این نوع سکته، «سکته خاموش» میگویند. افراد مسن نیز ممکن است هنگام سکته به جای درد و تنگی نفس دچار تهوع، استفراغ و بیقراری شوند.
3- عوامل خطر سکته قلبی کداماند؟
سکته قلبی دارای 5 عامل خطر مهم است؛ دیابت، سابقه خانوادگی، فشار خون بالا، چربی خون بالا و استعمال دخانیات. عوامل استرسزا نیز در بروز سکتههای قلبی نقش دارند. حتما اصطلاح «دقمرگ شدن» را شنیدهاید. منظور از این اصطلاح همان سکته است که بر اثر فشارهای روانی، استرسهای زندگی ماشینی، مشکلات اقتصادی و اخبار دلهرهآفرین ایجاد میشود. برای مثال بعد از یک حادثه مثل زلزله، آمار سکتههای قلبی تا چند ماه بالا میرود. جالب است بدانید که آقایان 10 سال زودتر از خانمها در معرض خطر سکته قرار میگیرند. این خطر برای آقایان از حدود 50 سالگی و برای خانمها از 60 سالگی آغاز میشود. علت این است که هورمونهای زنانه از بدن در برابر عوامل خطرساز سکته محافظت میکنند اما با آغاز یائسگی و کاهش ترشح هورمونهای زنانه، خانمها نیز بهتدریج در معرض خطر سکته قرار میگیرند.
سکته قلبی در فصلهای سرد و ساعتهای اولیه صبح بیشتر اتفاق میافتد. برای مثال خیلی از افراد در فصل زمستان و حدود ساعت 5 و 6 صبح در خواب یا هنگام بیدار شدن از خواب دچار سکته میشوند. استفاده از ساعتهای زنگدار برای بیدار شدن یا بیدار کردن فرد بهطور ناگهانی نیز خطر سکته را افزایش میدهد. احتمال سکته در روز اول هفته یعنی شنبهها نیز بیشتر است زیرا در این روز افراد معمولا استرسهای کاری بیشتری دارند. درکل هر فعالیتی که با هیجان بالا و شوک همراه باشد، خطر سکته را در افراد مستعد افزایش میدهد. برای مثال آمار سکتههای قلبی در زمان بازیهای مهم فوتبال بیشتر میشود.
4- هنگام سکته باید چه کار کرد؟
بیمار یا اطرافیان او باید به محض مشاهده علائم سکته با اورژانس تماس بگیرند. در این شرایط بیمار باید از فعالیت خودداری کند و در حالت استراحت قرار بگیرد. اورژانس بلافاصله با رسیدن به محل، از بیمار نوار قلب میگیرد و داروهای اولیه مثل قرص زیرزبانی یا نیتروگلیسیرین را در اختیار او قرار میدهد.
به همه افراد توصیه میشود همیشه این دارو را در خانه یا همراه با خود داشته باشند بلکه روزی بتوانند جان خود یا اطرافیان را با آن نجات دهند. ممکن است شما مشکل قلبی نداشته باشید اما با همراه داشتن قرص زیرزبانی میتوانید جان یک فرد را در خیابان، اتوبوس و… نجات دهید. البته افرادی که در 48 ساعت گذشته از داروی سیلدنافیل یا ترکیبات مشابه استفاده کردهاند نباید نیتروگلیسیرین مصرف کنند زیرا دچار افت شدید فشار خون خواهند شد. علاوه بر قرص زیرزبانی، مصرف آسپیرین نیز میتواند هنگام بروز علائم سکته مفید باشد. در این شرایط فرد باید 1 قرص آسپیرین 325 میلىگرمی جویدنى یا 4 قرص آسپیرین بچه (80 میلیگرمی) را یکجا مصرف کند تا آمبولانس به محل برسد.
5- ماساژ قلبی را چگونه انجام دهیم؟
گاهی سکته باعث ایست قلبی میشود. این اتفاق زمانی میافتد که رگ راست قلب دچار گرفتگی شود و رگ فرعی برای خونرسانی به آن وجود نداشته باشد. در صورت وقوع ایست قلبی باید عملیات احیا یا CPR انجام شود. این عملیات را میتوان از طریق شوک الکتریکی در بیمارستان و ماساژ قلبی انجام داد. با استفاده از شوک، سیستم الکتریکی قلب برای چند لحظه قطع میشود و قلب فرصت پیدا میکند تا دوباره فعالیت طبیعی خود را از سر گیرد اما اگر شوک الکتریکی در دسترس نباشد میتوان از ماساژ قلبی استفاده کرد. این ماساژ برای کسانی کاربرد دارد که بیهوش شدهاند و نبض ندارند. این افراد ممکن است تنفس نداشته باشند یا بهطور غیرطبیعی نفس بکشند. ماساژ قلبی باعث میشود خون به حیاتیترین عضو بدن یعنی مغز پمپاژ شود. درواقع اگر فعالیت قلب بیش از 6 دقیقه متوقف شود و فرد ماساژ قلبی دریافت نکند، دچار مرگ مغزی خواهد شد. در این وضعیت حتی با رسیدن اورژانس و احیای قلب، فعالیت مغز برنمیگردد.
احیا از طریق ماساژ قلبی 3 مرحله دارد؛ مرحله اول آن باز کردن راه هوایی است. با خم شدن سر، مجاری هوایی روی هم میخوابند و راه تنفس بسته میشود. بنابراین باید چانه بیمار را به سمت بالا گرفت و دهانش را باز نگه داشت. مرحله بعدی، تنفس دهان به دهان است. مرحله سوم نیز به ماساژ قلبی مربوط میشود (2 بار تنفس به ازای 30 بار ماساژ قلبی). ماساژ قلب باید به قدری محکم باشد که به ماهیچه قلب فشار وارد شود و خون به گردش بیفتد. گاهی حتی ماساژ باعث شکستن دندهها میشود اما جان بیمار مهمتر از این موضوع است. ماساژ قلبی باید آنقدر ادامه پیدا کند تا خون به مغز برسد. گاهی اوقات هم میتوان با وارد کردن یک مشت محکم به ناحیه قلب، بیمار را برگرداند زیرا این مشت میتواند به اندازه یک ژول الکتریسیته ایجاد کند.
منبع:tasnimnews